Monday, August 31, 2009

Rimawi leh Mizote: Ka thlir ve na tlang atangin

Kung Fu, Western Cowboy leh ABBA rawn lar chiam mai kha chu keini naupang te pawhin kan hre ve pha uk uk, lar rem rem tak an ni! U Rohminga kan ti mai thin, tunah chuan Chhinga Veng Village Council-ah member a ni tawh, Galaxy Cinema Hall-ah khatih hunlaia western cowboy film lar zet mai Shane kha an han en a, an rawn haw khan an rawn tuipui kher asin. "Shane Look Out" tiin an au a, pistol pai hauh si lo khan pistol phawi angin lem an chang a, a vir zak zak reng, mitthlaah ala cham reng. Chutiang bawkin Bruce Lee-a leh Chinese Kung Fu in Mizoram a luah hneh kher mai, Twin Stick a lar a, kungfu shoe a lar em em bawk a nih kha.

Hetih hunlai atang hian Mizote chuan khawvela thil thleng lar apiang kan um a, kan update tha hle thin a nih kha, ABBA lar vanglai tak takte kha hre pha ve lo mah ila, u te'n LP-ah an ngaithla a, a nihloh leh zan lama an party throw naah an sukpui nasa thin hle. Party throw-naa kal rual la ni ve lo mah ila, kan rawn 'out' ang an tihte chu a nihna ang takin hrechiang lo mah ila kan hrethiam ve deuh roh, sawm chiah lohva party-naa lut ve tawp, tunlai thalaite chuan 'gate crash' te pawh an ti tawh mai thei, khatiang kha a hunlai 'back in the days' ah kha chuan 'out' an ti mai thin niin ka hria. Ka u (cousin) pakhat hetih hunlaia hrat ve tak thin leh a thianpa te inbia ka la hriat ve ruai ruai pawh hetiang deuh hian a ni. Ka u kha an sawm ve chiah lo deuh, mahse a thianpa party throw a nih avangin kal a tum nasa mai si, a thianpa in a sawm chiah lo chu a chhuahchhal a, mahse a thianpa chuan, "Pawi lo, midang sawm tur an tam lutuk a, nang chu i rawn 'out' mai dawn alawm," a ti a, ka u pawh chu a lungawi ve ta mai a. 'Out' kha a pawimawh viau ni tur a ni.
Ka cousin-in tape recorder a khaichhuah chuan an thianho an party dawn tih a chiang a, UF recording ABBA a neihte kha a hmang rim thin khawp niin ka hria, ABBA hla tam tak ka bengah hian a cham reng phah a, tunhnua ABBA ka ngaihthlak ve leh pawh hian khalai hunlai vel kha ka ngai ve ringawt thin, engmah tak tak erawh ka hre ve pha chuang lo nain.

Kan han leikang ve deuh a, u te tape ngaihthlak kan zawm ve a, WHAM tihte, U2, Pet Shop Boys, Modern Talking, Howard Jones te chu kan tuipui ve a, chutah mahnia duh ang rimawi han ngaihthlak chhoh ve a lo hun a, inhriatsiakna khawvel a ni ber, an hla thu hriatah kan inel a, tape atanga lo note thiam nih tumin kan bei a, chu band guitarist chuan chutiang tingtang chu a perh, chumi khami chu a ngaihzawng kan ti a, Jon Bon Jovi a thi e te kan ti thul, school bag langsar lai berah Metallica tih ball pen-in kan ziak a, Punk tih ringawt han ziah te khan lawm a ti kim hliah hliah mai ni khan ka hre thin. Chutiang chu rimawi ropuizia leh Mizote thinglunga hna a thawh thin dan ka tawnhriat ve te chu an ni.

A bengchheng apiang mai mawi tih hunlai hi a awm ve hrim hrim tih hi chu tute pawhin an pawm ka ring. Chhungte zawng zawngin i ngaithla ring lutuk, a bengchheng si, khatiang kha music pawh a ni lo, noise a nih kha te min tih chamchi mah se tleirawl inti tunlai ve tak, thiante zinga ngaithla tam lo leh hre lo bik nih hlau tan chuan kha tluka 'music' kha a awm chuang lo. "If Music is the Food of Love, Give Me More of it" tia William Shakespeare-a'n alo sawi te kha hre eih lo mah ila kan thupui ber hi alo ni ve reng tho tho!

Pawk nga kan ni a, Mary Mount-ah nitin kan in ak chhuak chho ve a, ka thianpa kawmngeih em em mai Lalmalsawma Sailo, Nursery Veng-a khawsa, college kan kai chhoh tak hnua volley ball thiam em em mai, tunhnuah enge a tih tak ka hriat zui tak loh nen khan Dire Straits kha kan duh thei khawp mai. Kan class-a a te ber pahnih kan nih avangin ngam pawh kan nei ve mumal lo, thian dangte titi naah pawh thil sawi ve mai mai kha a rem lohna chen te pawh a awm, kan pahnihin kan sawi ve nasa thei khawp mai, Money for Nothing-a guitar plucking mawizia te chu kan titi tui ve ber a ni a, Why Worry in rilru a khawihzia te kha kan sawi ve a, kan hrethiam famkim lem hlei lova.

A ni kha a tui chho ta phian a, Bon Jovi album hit lutuk Slippery When Wet kha a pawisa khawlin a lei a, ngaihnawm a tihzia leh an thiamzia kha a sawi thin. A leina ka neih ve loh avangin a sawi ngaihthlak bak kha tih ve vak ngaihna a awm lo, hawh ka dil leh a phal lo nasa mai bawk si, Dire Straits nen pawh an inang lek lek, heavy metal lutuk pawh an ni lo, a ti thin.

Chutah, Chhinga Veng atanga Mary Mount-a lut ve, kan class mate Vanlalringi chuan Bon Jovi a ngaisang lutuk, a atchilh a ni ber tih thawm chu kan class-a titi lian ber a ni. An room-ah pawh Bon Jovi poster a tar tihte kha kan sawi nuam tih zawng tak a ni.

Rock rimawi a rawn alh chho zui ta tak tak a, heavy metal, glam rock ho nen khawvel chuan a buaipui chho ta a, chutih rual chuan kan phak ve ang tawk tawk kan lo ngaithla a, an chanchin hriat ve tumin kan bei a, a khawvel han dengchhuak ve dawt khawpa lian ho te phei kha chu an chawrchhuahna nen lam kan hre deuh fur. Lianchhungi Book Stall-ah Faces chanchinbu a thleng thin a, pocket money khawl leh nute theihpatawpa dil belhchhah nen kan han hum haw ve a, thla engemawzata hlui ni mah se kan tan chuan thuthar vek a ni a, a hlu em em ringawt mai a ni. Rock rimawia pa ropui deuh deuhte chu chutih hunlaia pawngtawng lar ve ni tawh loo ho, Black Sabbath te, Led Zeppelin te an ni tihte kan chhiar ve a, aia u deuh zawkte cassette bawm haiin Ozzy Osbourne, Ronnie James Dio, Jim Morrison tihte chu kan han tuipui lui ve leh a, rock rimawi khawvela an rilzia te chu hahipin kan sawi ve a, kan tui ve thin khawp mai. Pink Floyd ho kan buaipui a, Blizzard of Oz album-a Randy Rhodes-a tingtang tum mawizia te chu a hre ber ni awm takin kan sep a, a lyrics kan note-a, dikhlel deuhvin note mah ila tui takin thianpa Chawngthana'n guitar an tum chuan kan sakpui ve thei tho.

High School kan rah chhoh ve rualin Guns N Roses an rawn lang nghal a, Sweet Child O' Mine hlaa a tir lama guitar solo han tum ve thiam maite chu kan ngaisang a, mipa mai pawh a ni lo, nula lamte pawh khan an ngaisang. Vawiin ni thlenga lunglen ve deuh chang pawha hla khat pawh perh rem ve thiam lo tan chuan khatih hunlaia kan rualpui tingtang thiam tak mai kha chu nula lamah pawh tluk an har khawp mai. Senior department-ah band an han siam a, keini tan kha chuan chance pawh a chhe kher asin, zaithiam chuang bawk si lo, tingtang tum thiam ve bawk si lo kha chu "Joe Common-a" kan ni ve mai a, tumahin min uksak lo.

Ka vannei a, rimawi ngaihthlak theihloh hi ka nei hran lo, lehkha zir paha rap music ngaihthlak daihte hi a nuam ka ti mauh mai pek! Hna ka thawh chhoh ve tan atangin thalai lam hawi chanchinbu lamah pawh ka khawih avangin thalai milpui deuh tur ka ngaithla tam a, a chang phei chuan ngaihthlak luih chang pawh a awm thin. Kum a lo upat ve zel takah chuan rimawi tam zawk chu bengchheng an lo ni ve chho thei mai, mak ve deuh a ni.

Mahse, rimawi ah kher hi chuan upat ka tum bik lo, Mizote hian khawvel kalphung mil zelin rimawi thar apiang kan bawh chho zel dawn a, rimawi ah hian rinawm a ngai a, chu chu rimawi ngainat dan tha ber niin ka hre thin.

Matric kan exam zawh ve rualin chiahin Guns N Roses chuan an double album Use Your Illusions an han tlangzarh te kha aw, a va han nuam chem chem tak em hi a ni ringawt. CD kha chu a neinung deuhte chauhvin an la nei a, audio cassette kha ala ni vek a, khatih hunlai khan tuna event management lama pa ropui tak Benjamin Nonoa chuan Musicatto dawr a nei a, MIL, Music India Limited tih a ni ta in ka hria, khatiang cassette kha a chah thlang thin a, a tirah tak phei kha chuan Rs 45 in kan lei thei nghe nghe in ka hria, a quality a tha phian a, album thar tha tak tak kan neih ve theih phah a, a lawmawm kher asin, Telawka'n dawr a nghak thin a, a leina neih loh pawhin a dawrah ka'n ngaithla thin.

Khatih hunlaia Mizorama rock music lar dan kha chu ti tak a ni, tin, khawvelah pawh khan a ni ve hrim hrim, bubblegum pop an tih mai, tlema nem deuh lam tleirawl lawm rual lek kha a chawhpawlh buaitu an ni a, undisputed champion kha an ni deuh ber. Tunlai thalaite aiin kan vannei hi ka ti lo thei lo, rock rimawi khawvelah khan hlim tlang em emin kan lengza a, a bak a awm lo, tunah chuan rimawi genre hrang hrang a tam a, ngainat tur a tam a, rimawi pakhatah an luangkhawm thei tawh lo, kan inang miah lo, kan vannei ka ti tlat.

A vannei rei ber pawl ka nih pawh ka ring. New Kids on the Block sulhnu chhuiin Backstreet Boys an rawn lang a, chutah boyband rimawiin khawvel a rawn luah chho a, tui em emin ka ngaithla thei hlauh, rock rimawi tuichilh em emte kha chuan an duh ve mang der lo, mahse ka tuipui viau thei zel.

MTV rawn chhuakchho khan lam a rawn kengtel ka ti lo thei lo, show hlawhtling em em mai The Grind khan thalaite min chawk phur a, chaweikhawm apiangin kan lam kha chu a ni ta deuh ber a. Techno pop tha em em mai 2 Unlimited an rawn chhuak a, chutah Ace of Base te, rimawi kan ngaithla tam ta meuh lo ni te khan ka hre thin, rimawi a rik chuan kan lam kha a ni mai zel, The Grind ila tih kha chuan a chiang viau a ni, lam a ni mai, thlantla hluamin kan bei a, 2 Unlimited te hnu deuhvah PM Dawn te, raggamuffin music lam rem em em mai rawn chhawpchhuaktu India rawngkai deuh Apache Indian phei kha chuan tleirawl party-a lamrem rimawi lalpa nihna kha a chang rei kher asin. Boom Shacka Lak kan ti a, kan shacka laka tlaivar ve thak thak thin.

Mizo rimawi thalaite milpui tur kha a awm lo viau thin, mahse Tribal power leh Zorock-a te awm khan lunglen zana hla sak tur min hlui a, anni pahnih hi Pioneers of Mizo Modern Rock tih chawimawina hi an phu hluah hluah a ni, chumi hnuah pachhunga University College-a thian intelkhawmte chuan Dream Hunter an rawn din a, an hnua an pawla an sawmluh an zaitupa Muanpuia a zaithiam kher kher bawk a, an lar chho khawp mai, a hunlai kha rock rimawi nun lai a ni a, anmahni an thalai bawka, college khawvelah chuan ti ve tak an ni.

Rock rimawiin min liamsan a, chutiang bawkin tualchhung lama kan musicians te an langsar lo hle ta mai, Mizoram chuan min entertain tu kan mamawh a, kan zaithiam neih local channel-a kan hmuhte lah rual u lam deuhte an ni si, thalaite'n lawm tur kan zawng a, CFL Hmingthanga te rual chuan hun engemawchen min awi a, mahse Mizoram rimawi han nghawr nghing dar dar khawp chu an ni lem si lo. An lar teh meuh mai, mahse Mizote'n min entertain tak tak tura kan zawn a ni chiah lo deuh si. 2000 inherchhuak chuan West Phaileng tlangval Vanlalsailova a rawn herchhuahpui a, chumi rual deuhthawin Joseph Zaihmingthanga a rawn lang bawk a, Mizoram chuan Sailova leh Joseph-a tih bak sawi tur kan nei meuh lo. Aw Hmeltha, Zoram Tang Fan Fan tihte chu hlapui an ni a, Joseph Zaia'n Tah Chuan A Leng a rawn ti chho ve bawk. Khawvelin music kalkhat tak bawh bik huam a neih loh lai a ni bawk a, a hma hun lama Aizawl khawpui thalai tam zawk kan mizo zaithiamte'n an lo awi hneh thin lo chu Sailova chuan a rawn thiat a, a phuarkhawmna a phelh a ni deuh ber, a rik hian a ri hum hum mai a ni ber e.

Zoram rimawi khawvel a hausa thawkhat a ni tih hriain a zai thei zawng zawng kan zuanglut leh lawi a, kan intamchhuah a, tunah chuan a pherh ta nuai mai niin ka hre thin. Mimal lar fal thei pawh awm an awm ta meuh lo, chutih rualin band tha tak tak India ram pum huap ang pawha zahpuiawm loh zet zet Boomarang, Magdalene te an rawn chhuah chho zui a, mahse kan rimawi khawvel a tawt em avangin a sum leh pai zawnga han thatpui hluai theih a ni ta mang lo.

Chutiang thawnthu bawk chu khawvel rimawi thawnthu pawh a ni ve reng a nia. Rimawi genre a tam lutuk tawh, ngaithlatu tam tak awm mah se rimawi ngainat tur hrang hrang a tam lutuk a, anni lam pawh an intamchhuah ve tho, mahse khawvel pum huap na na na chu a lar fal deuhte pawh an awm chho thei thung.

Mahse... 1980 leh 1990s tirlam inkar chhova rock rimawi ropuina erawh kha chu he khawvelah hian music kalphung pakhat chuan an chang thei tawhin ka ring lo, Mizoramah pawh!